និយមន័យ វប្បធម៌

និយមន័យ វប្បធម៌

វាមិនមែនជារឿង ឬក៏ជាប្រធានបទថ្មីនោះទេសម្រាប់យើងដែលជាអ្នកសិក្សាជំនាន់ក្រោយ ដែលធ្វើការឲ្យនិយមន័យទៅលើពាក្យ វប្បធម៌ ព្រោះថាមានអ្នកប្រាជ្ញមួយចំនួនដែលជាជនជាតិខ្មែរក្តី បរទេសក្តី បានត្រួសត្រាយនូវផ្លូវបំភ្លឺបង្ហាញរួចមកហើយ។ អាស្រ័យហេតុដូចនេះហើយ នឹងសូមលើកយកនូវនិយមន័យទាំងនោះមកបញ្ជាក់ដូចខាងក្រោម៖

១. បើតាមសៀវភៅវនានុក្រមរបស់សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

- វប្បធម៌ គឺជាការផ្សាំបណ្តុះចំណេះវិជ្ជានិងប្រាជ្ញាស្មារតីឲ្យបានលូតលាស់ចម្រើន ដោយវិទ្យាសាស្ត ឬដោយសិល្បៈផ្សេងៗជាដើម។

២. តាមសៀវភៅអរិយធម៌ខ្មែររបស់អ្នកស្រី ត្រឹង ងា

តាមន័យសព្ទជាតិ

វប្បធម៌ < វប្ប + ធម៌

វប្ប = ការសាបព្រោះ ការបណ្តុះពូជ ការបង្ករបង្កើត...

ធម៌ = ធាតុ វិធី ធម៌ភាព សភារវៈ ទ្រទ្រង់...

ដូច្នេះនិយមន័យគឺ

- វប្បធម៌ គឺជាធម៌ទាំងឡាយណាដែលងទ្រទ្រង់នូវការសាបព្រោះបណ្តុះពូជឲ្យលេចជាលទ្ធផលជាផ្លែផ្កា។

៣. តាមសៀវភៅវប្បធម៌ អរិយធម៌ដែលរៀបរៀងដោយ សាស្រ្តាចារ្យ ពន់ ឆាយ

- វប្បធម៌ គឺជាការសិក្សាពង្រីកវិជ្ជា។

៤. តាមសៀវភៅវប្បធម៌ប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ភាគ១ រៀបរៀងនិងបកប្រែដោយសាស្រ្តាចារ្យ អ៊ិត សុធា ដែលបានលើកយកនូទស្សនៈរបស់អ្នកប្រាជ្ញបរទេសមួយចំនួនដូចជា៖

- Tailor (1871) ថា វប្បធម៌ គឺជាសមាសភាពមួយ ដែលក្នុងនោះរួមមានចំនេះដឹង, ជំនឿ សិល្បៈ, ច្បាប់, សីលធម៌, ប្រពៃណី, ព្រមទាំងសមត្ថភាព និង ទម្លាប់ដទៃទៀត ដែលជាតម្រូវការនៃបុគ្គលគ្រប់ៗរូប ជាសមាជិកនៃសង្គម។

- Mead (1937) ថា ជាអាកប្បកិរិយាប្រពៃណី ដែលបានបង្កើតដោយសាសន៍ណាមួយ ហើយផ្ទេរទៅឲ្យមនុស្សជំនាន់ក្រោយរបស់គេទៀត។

- Boas (1938) ថា ជាប្រតិកម្មរវាងគំនិត និងចិត្តសាស្រ្ត និងសកម្មភាពដែលកំណត់អាកប្បកិរិយារបស់បុគ្គលក្នុងសង្គមណាមួយ។

៥. តាមសៀវភៅវចនានុក្រមអង់គ្លេស Oxford LEARNER’S POCKET Dictionary New edition បានឲ្យនិយមន័យថា៖

- Culture : customs, beliefs, art, way of life.

វប្បធម៌ (ន) : សំដៅទៅដល់ទំនៀមទំលាប់ ជំនឿ សិល្ប: របៀបនៃការរស់នៅ