ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនាផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច

(ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនាផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច) ការងារមានប្រយោជន៍គួរខំធ្វើ វិជ្ជាចេះស្ទើរគួរខំបំពេញ អកុសលមាននៅក្នុងខ្លួនគួរលះចេញ ជំនួញមានចំណេញគួរខំជួញ។

ទិដ្ឋធម្មិកត្ថប្រយោជន៍គឺ​ហេតុ​ឲ្យ​កើត​ផល​ប្រយោជន៍​បច្ចុប្បន្នក្នុង​ពិភពលោក​នេះ​មាន ៤ គឺ ៖

១-​​​​​​​ការ​ប្រឹងប្រែង​ធ្វើ​ការងារ មិន​ខ្ជិល​ច្រអូស​ជានិច្ច ឈ្មោះ​ថា ឧដ្ឋានសម្បទា។

២-​ការ​រក្សា​នូវ​ទ្រព្យ​ដែល​ខ្លួ​ល​បាន​រក​ចេះ​សន្សំ ចេះ​រក្សា ចេះ​ទុកដាក់ ចេះ​ការពារ​ទ្រព្យ​ដែល​ខ្លួន​រកបាន​ហើយ​កុំឱ្យ​បាត់បង់​ដោយហេតុ​ណាមួយ ឈ្មោះ​ថា អារក្ខ​សម្បទា។

ការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិ ៤ យ៉ាង សម្រាប់មនុស្ស ១. ដោះបំណុលចាស់ សេចក្តីថាយើងគប្បីដឹងប្រាកដក្នុងចិត្តថា ការដែលយើងទាំងអស់គ្នាមានជីវិតរស់នៅសព្វថ្ងៃ និងធំធាត់មកដល់ពេលនេះគឺបានមកដោយការផ្តល់កំនើតពីមាតាបិតាយើង និងការចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាយើងតាំងពីតូចមក។ វាមិនមែនជារឿងងាយស្រួលនោះទេដែលពួកគាត់បានចិញ្ចឹមយើងមកដល់ពេលនេះ ត្រូវចំណាយច្រើនណាស់ ចំណាយកម្លាំងកាយ-ចិត្ត ពួកគាត់ហត់នឿយខ្លាំងណាស់។ ហេតុនេះយើងជាកូនត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ចិញ្ចឹមថែរក្សាពួកគាត់វិញដូចគ្នា នេះឈ្មោះថាយើងដោះបំណុលចាស់។ ២. បុលបំណុលថ្មី សេចក្តីថា ការដែលយើងបង្កើតកូនមកហើយត្រូវតែមានទំនួលខុសត្រូវក្នុងនាមជាមាតាបិតា ត្រូវមានការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការចិញ្ចឹមថែរក្សាកូនៗរបស់ខ្លួនឱ្យបានល្អ និងគប្បីរៀបចំអនាគតសម្រាប់កូនៗរបស់យើងឱ្យបានប្រសើរ ពោលគឺត្រូវបំពេញខ្លួនឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមតួនាទីទាំង៥ដែលមានចែងក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា។ ការបើបានធ្វើល្អដាក់កូនៗបែបនេះ ពេលដែលកូ៣. បោះចូលទៅក្នុងជ្រោះជ្រៅ សេចក្តីថា ជ្រោះដែលជ្រៅបំផុតដែលបំពេញមិនចេះពេញនោះគឺក្រពះ រូបកាយយើងប្រៀបបានដូចជាជ្រោះ មាត់របស់យើងប្រៀបបានដូចជាមាត់ជ្រោះ សេចក្តីនេះលោកចង់ឱ្យយើងទុកទ្រព្យសម្បតិ្តមួយផ្នែកសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិត ការចិញ្ចឹមជីវិតនេះទៀតសោតត្រូវចិញ្ចឹមជិវិតប្រកបដោយធម៌ វៀរចាកការចិញ្ចឹមជីវិតខុសដោយការទៅលួច ឆក់ ប្លន់គេជាដើម។នៗធំឡើងពួកគេនិងប្រតិបត្តិមកវិញដូចគ្នាយើងនោះដែរ នេះឈ្មោះថាបុលបំណុលថ្មី។ ៤. កប់ទុកក្នុងធរណី សេចក្តីថា មានទ្រព្យសម្បត្តិហើយយើងគប្បីយកទ្រព្យទៅទុកដាក់ឱ្យបានល្អ ចៀសពីចោរទាំងឡាយ។ ចោរក្នុងនេះមានពីរ គឺចោរខាងក្រៅ និងចោរខាងក្នុង ចោរខាងក្រៅសំដៅដល់ចោរគឺអ្នកដទៃមិនមែនខ្លួនឯងដែលមានសេចក្តីប៉ងប្រាថ្នាចង់យករបស់ទ្រព្យអ្នកដទៃ រឺឯចោរខាងក្នុងសំដៅដល់កិលេសតណ្ហារបស់ខ្លួនឯង មនុស្សភាគច្រើនជាប់ជំពាក់និងទ្រព្យសម្បត្តិខ្លាំងពេកបានបណ្តាលឱ្យពួកគេក្លាយទៅជាមនុស្សកំណាញ់ មិនមានការលះបង់ជាទាន មិនមានការចែករំលែកដល់សង្គម។ ហេតុនេះត្រូវដឹងថាចោរខាងក្នុងខ្លួនវាបង្កហានិភ័យដល់ខ្លួនខ្លាំងណាស់ វាអាចធ្វើឱ្យយើងក្លាយទៅជាមនុស្សអាក្រក់បានដោយសារទ្រព្យសម្បត្តិ ដូចនេះត្រូវយកទ្រព្យមួយចំណែកកប់ទៅក្នុងធរណី គីមានន័យថាយកទៅធ្វើបុណ្យកុសលទុកសម្រាប់ខ្លួនយើងទៅជាតិមុខៗទៀត។ជីវិតរបស់យើងម្នាក់ៗមានតម្លៃណាស់ក្នុងរង្វង់ក្រុមគ្រួសារ ស្វាមីភរិយាតែងតែត្រូវការភាពស្មោះត្រង់រវាងគ្នា កូនប្រុសស្រី តែងត្រូវការភាពកក់ក្តៅអំពីឪពុកម្តាយ ចំណែកឯឪពុកម្តាយក៏ត្រូវការភាពឱនលំទោន និងការស្តាប់បង្គាប់ពីកូនវិញផងដែរ។ ទ្រព្យសម្បត្តិរកបានមកហើយ មិនមែនថាមិនត្រូវអស់វិញនោះទេ ប៉ុន្តែគួរតែឲ្យអស់ទៅក្នុងហេតុដែលគួរអស់។ ព្រះភិក្ខុវជិរប្បញ្ញោ សានសុជា នឹងបរិយាយពីតាមពុទ្ធឱវាទដែលបង្រៀនឲ្យមនុស្សចេះបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិមានចំនួន ៤ យ៉ាងក្នុងការប្រើប្រាស់នៃការចំណាយដោយមានហេតុផលត្រឹមត្រូវ។ ព្រះតេជគុណមានសង្ឃដីកាថា៖ «ទ្រព្យសម្បត្តិ ៤ យ៉ាង សម្រាប់ប្រើប្រាស់មានមូលហេតុត្រឹមត្រូវ ៖ ទី១ សម្រាប់ការចិញ្ចឹមជីវិតខ្លួនឯង មាតាបិតា បុត្រ ភរិយា ឬទាសកម្មករដែលនៅជាមួយខ្លួន។ ទី ២ ចាយទ្រព្យដើម្បីការពារទ្រព្យ គឺចាយដោយការវៃឆ្លាត ដើម្បីដោះខ្លួនឯងឲ្យរួចផុតពីសេចក្តីអន្តរាយផ្សេងៗដូចជា អន្តរាយព្រោះភ្លើង ទឹក ឬក៏ចោរកម្មជាដើម»។ ព្រះភិក្ខុវជិរប្បញ្ញោ សានសុជា មានសង្ឃដីកាបន្តថា៖ «ទី៣ ចំណាយទ្រព្យចាត់ចែងសម្រាប់ជួយសង្គ្រោះញាតិ និងទុកសម្រាប់ទទួលភ្ញៀវ ដែលមកអំពីចម្ងាយគឺសំដៅទៅលើពលី ៥ យ៉ាង គឺមានញាតិពលីជាដើម និងទី ៤ ចាត់ចែងបរិច្ចាគទានទៅសមណព្រាហ្មណ៍ អ្នកមានសីលជាទីស្រឡាញ់»។ការចិញ្ចឹមជីវិតស្មើសំដៅដល់ការដឹងប្រមាណក្នុងការចាយវាយទ្រព្យសម្បត្តិ មិនខ្ជះខ្ជាយ ឬមិនហ៊ឺហាតាមសម័យពេក ឬចេះសម្លឹងមើលកាលជាអនាគតព្រោះមនុស្សគ្រប់គ្នា មានការកើតមកពេញលក្ខណៈជាមនុស្ស។ បើមិនស្លាប់ពីក្មេងទេគង់តែនឹងក្លាយជាអ្នកគ្រប់គ្រងក្រុមគ្រួសារមិនខាន។ អ្នកអាចគ្រប់គ្រងក្រុមគ្រួសារបានល្អគឺជាមនុស្សមិនខ្ជះខ្ជាយ ខណៈចេះចាយវាយទ្រព្យសម្បត្តិតាមគន្លងធម៌គឺជាពរដ៏ប្រសើរសម្រាប់គ្រប់គ្នា។ ព្រះតេជគុណ សាន សុជា មានសង្ឃដីកាបន្ថែមថា៖ «ការអស់ទ្រព្យសម្បត្តិ តាមវិធីដែលរៀបរាប់មកនេះ ឈ្មោះថាអស់ទៅដោយប្រពៃមិនគួរឲ្យសោកស្តាយឡើយ។ តែបើអស់ទៅហើយថែមទាំងគួរឲ្យរង្កៀសចិត្តនោះគឺសំដៅការចំណាយប្រាក់ក្នុងអបាយមុខផ្សេងៗដូចជា ចំណាយក្នុងការដើរលេងស្រី ការផឹកទឹកស្រវឹង និងសេពគ្រឿងញៀនផ្សេងៗ ការសប្បាយបរិភោគក្នុងនាមជាអ្នកលេងផឹកស៊ី ការលេងល្បែងស៊ីសង ដើរលេងតាមច្រកល្ហករឿយៗនៅពេលយប់ព្រលប់ ការមើលមហោស្រព ឬល្បែងច្រៀងរាំជារឿយៗ ឬការប្រកបរឿយៗនូវសេចក្តីខ្ជិលច្រអូស និងសេពគប់បាបមិត្តជាដើមផងដែរ»៕ ៣-​ចេះ​រាប់អាន​មិត្ត ព្រះពុទ្ធ​សម្តែង​ថា សេពគប់​បណ្ឌិត​រមែង​ជោគជ័យ​ជា​មង្គល​ដ៏​ឧត្តម កុំ​សេពគប់​បុគ្គល​ពាល ព្រោះ​ពាល​មិន​ដែល​នាំ​មក​នូវ​សេចក្តីចម្រើន​ឡើយ ឈ្មោះ​ថា​ កល្យាណមិត្ត​តា។

៤-​ការ​ចិញ្ចឹមជីវិត​បាន​ត្រឹមត្រូវ រកបាន​តិច ចាយ​តិច កុំ​ចាយ​លើស​ចំណូល កុំ​ចំណាយ​ទៅ​លើ​អំពើ​អបាយមុខចំណាយ​ទៅ​លើ​អ្វី​ៗ​ត្រូវ​ត្រិះ​រិះ​ពិចារណា ឈ្មោះ​ថា​ សមជីវិតា ។ ព្រះពុទ្ធ​លោក​បង្ហាញ​ពី​លក្ខណៈ​ធ្វើ​ជំនួញ​៣​យ៉ាង​ដើម្បី​បាន​ក្លាយជា​អ្នកមាន​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ស្តុកស្តម្ភ បរិបូរ​ដោយ​អ្នក​ស្រឡាញ់​រាប់អាន​ច្រើន ដើម្បី​បញ្ចៀស​ទស្សនៈ​មួយ​ចំនួន​ដែល​ថា ព្រះពុទ្ធ​បង្រៀន​មនុស្ស​តែ​ពី​រឿង កម្ម ផល បុណ្យ បាប អ៊ីចឹង​ហើយ​បានជា​អ្នក​ដើរ​តាម​ភាគច្រើន​ជា​អ្នកក្រ ។

ដើម្បី​ឱ្យ​ជំនួញ​របស់​ខ្លួន​ដើរទៅ​ដោយ​រលូន​នោះ សាធុជន​គួរ​អនុវត្ត​ទៅ​តាម​ទិស​ដៅ​បី​ចំណុច​របស់​ព្រះពុទ្ធ​ដូច​តទៅៈ

១-​ជា​អ្នកមាន​បញ្ញា គឺ​ភាព​វៃឆ្លាត​ក្នុង​ការ​លក់​ចេញ​ទិញ​ចូល ដឹង​ថា​ធ្វើ​យ៉ាងណា​ខាត និង​ធ្វើ​យ៉ាងណា​ឱ្យ​ចំណេញ ស្គាល់​កាល ស្គាល់​រដូវ​នៃ​មុខរបរ​នីមួយ​ៗ ស្គាល់​ទីផ្សារ​សម្រាប់​លក់​ដូច​ជា កន្លែង​ណា​លក់​បាន​ថ្លៃ កន្លែង​ណា​លក់​បាន​ថោក ស្គាល់​សេចក្ដី​ត្រូវការ​របស់​មនុស្ស​ក្នុង​ទីនោះ​ៗ គេ​ត្រូវការ​ទំនិញ​ណា​ត្រូវ​យក​ទំនិញ​នោះ​ទៅ​លក់ តាម​សេចក្ដី​ត្រូវការ​របស់​គេ​ជាដើម ឈ្មោះ​ថា​ បញ្ញា​ចក្ខុ ។

២-​ប្រឹងប្រែង ព្យាយាម គឺ​ខិតខំ​សង្វាត​ធ្វើ​កិច្ចការ​ដែល​ខ្លួន​កំពុង​ធ្វើ​នោះ ពោល​គឺ​មិន​ខ្ជិលច្រអូស មិន​ទុក​បង្អាប់​ឲ្យ​ហួស​សេចក្ដី​ត្រូវការ​របស់​អ្នកទិញ ឈ្មោះ​ថា​ វីរិយារ​ម្ភៈ ។

៣-​ជា​អ្នក​ប៉ិន​ប្រសប់​ក្នុង​ការ​ទាក់ទង​អតិថិជន​បាន​ច្រើន ទៅ​ទីណា​ៗ​តែង​មាន​គេ​រាប់អាន មាន​គេ​ស្រឡាញ់ ចេះ​ធ្វើខ្លួន​ឲ្យ​គេ​ស្រឡាញ់​រាប់អាន និង​ជាទី​ទុកចិត្ត​របស់​អ្នក​ដទៃ ជា​អ្នក​រួសរាយ​រាក់ទាក់ ឈ្មោះ​ថា​ សនា​ថោ ។

ធម៌​នាំ​ឱ្យ​កើត​ប្រយោជន៍​៤​យ៉ាងនេះ​កើត​មាន​ចំពោះ​បុគ្គល​ណា នឹង​នាំ​ក្តី​ចម្រុងចម្រើន នាំ​ជោគជ័យ​ដល់​បុគ្គល​នោះ​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​ជាតិ​នេះ​ភ្លាម​។

ធម៌​ទាំង​នេះ​ឯង ជាប្រភព និង​ជា​គ្រឹះ​យ៉ាង​មាំ​ សម្រាប់​បណ្ដុះ​បណ្ដាល និង​ ​ទ្រទ្រង់​នូវ​អង្គការ​ពិភព​លោក អង្គការរដ្ឋ និង​អង្គការ​គ្រួសារ​មួយៗ​ ឲ្យ​បាន​ប្រកប​ដោយ​វឌ្ឍនធម៌ ចម្រើន​រុងរឿង ។ បើ​ខ្វះ​ធម៌ណាមួយ អង្គការ​នោះ​ៗ​ ត្រូវ​មាន​វិបត្តិ​មិន​ខាន ។ ក្នុង​រដ្ឋមួយៗ​ មាន​អង្គការ​​ជាច្រើន​ ដូចជា សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និង​នយោបាយ ជាដើម។ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច ដូច​ខាង​ឧស្សាហកម្ម និង​ពាណិជ្ជកម្ម បើ​អ្នក​កាន់​ការ​ទាំងឡាយ​ ក្នុង​ពិភព​​លោក ខ្វះ​ធម៌ទី​ ១​ គឺ ឧដ្ឋានសម្បទា កម្ជិល​មិន​ប្រឹង​ប្រែង​ចំពោះ​ករណីយកិច្ច រវល់​តែ​ប្រចាំ​គ្នា ច្រណែន​គ្នា អំពី​​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន មិន​ខំ​រវៃ​ឧស្សាហកម្ម និង​ពាណិជ្ជកម្ម​ឲ្យ​ដើរ​ទាន់​សម័យ​ទេ សេដ្ឋកិច្ច​​មិន​​ត្រូវ​​អមតៈ​បាន​ឡើយ ព្រោះ​នៅ​មាន​ការ​កុហក​បោក​ប្រាស នៅ​មាន​អំពើ​ពុករលួយ លួច​ប្លន់​កេងកិប សូក​​ស៊ី​​សំណូក ច្របូកច្របល់​ក្នុង​ដំណើរ​ជីវិត ត្រូវ​សិក្សា​បង្កើត​​ថ្នាក់​ឲ្យ​ដល់​កម្រិត​សីលសិក្ខា​ បាន​ដល់​ការ​សិក្សា​តាមមគ្គសច្ចវិទ្យា ត្រង់ទី​ ៣ ទី​ ៤ និងទី​ ៥ គឺ សម្មាវាចា សម្មាកម្មន្គៈ សម្មាអាជីវៈ ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​ទៀត​ដរាប ដល់​អប់រំ​ចរិយាមារយាទ​ឲ្យ​បាន​ថ្លៃថ្នូរ ស្អាត​បរិសុទ្ធ​ ដែល​ហៅ​ថា អរិយចរិយា។

បើ​មាន​ឧដ្ឋានសម្បទា​ ហើយ​ខ្វះអារក្ខសម្បទា មាន​ការ​ខ្ជះខ្ជាយ មិន​ត្រួត​ពិនិត្យ​ឲ្យ​ដល់​ទី​កន្លែង ចេះ​​តែ​ប្រចាំ បណ្ដាក់គ្នា ម្នាក់​អាង​លើ​ម្នាក់ នៅ​តែ​ក្នុង​ការិយាល័យ រំពឹង​តែ​លើ​ក្រដាស លើ​បញ្ជី​នោះ ផល​​នៃ​ឧស្សាហកម្ម និង​ពាណិជ្ជកម្ម​ត្រូវ​ខូចខាត សេដ្ឋកិច្ច​ត្រូវ​ធ្លាក់ចុះ។

បើ​មាន​ធម៌​ទាំង​ពីរ​នេះ​ហើយ ប៉ុន្តែ​ខ្វះ​ធម៌​ទី​ ៣ គឺ​កល្យាណមិត្ត​តា មាន​ការ​ទាក់ទង​ជា​មួយ​អ្នក​​លក់ អ្នក​​ទិញ ជា​មនុស្ស​ទុច្ចរិត មាន​ការ​គៃបន្លំ និង​នាំ​គៃបន្លំ​ដោយ​ហេតុ​ណា​មួយ ឬ​​ក៏​​មាន​សហការី​របស់​ខ្លួន​ ជាមនុស្សពុករលួយ ត្រូវ​ជើង​នឹង​អ្នក​ទិញ ឬ​អ្នក​លក់ ធ្វើ​ឲ្យ​ខូចខាត​ផល​ឧស្សាហកម្ម ពាណិជ្ជកម្ម​​នោះ សេដ្ឋកិច្ច​ត្រូវ​ធ្លាក់​ចុះ។

បើ​មាន​ធម៌​ទី​ ១ ទី​ ២ ទី​ ៣ នេះ​គ្រប់គ្រាន់​ហើយ នៅ​ខ្វះធម៌​ទី​ ៤​ គឺ សមជីវិតា មាន​ការ​ចំណាយ​​ច្រើន​​ជាង​ចំណូល ដោយ​ការ​ខ្ជះខ្ជាយ ឬ​ដោយ​ប្រើ​បុគ្គលិក​ច្រើន​ហួស​ដែល​បណ្ដាល​មក​ពី​មិន​ចេះ​​ប្រើ គឺ​អំពើ​ដែល​គេ​ធ្វើ​តែ​ម្នាក់​កើត យើង​ធ្វើ​ ៤ ឬ​ ៥​ នាក់​ទើប​កើត ហើយ​មិន​ល្អ​ទៀត ឬ​ទិញ​​របស់​​មួយ​​មុខៗ​ ចូល​ច្រើនហួស ដើម្បី​បាន​ភាគរយ​អំពី​អ្នក​លក់ ឯ​របស់​ដទៃ​ទៀត​គ្មាន​លុយ​ទិញ​គ្រប់​​គ្រាន់ ដែល​​នាំ​​ឲ្យ​​រអាក់រអួល​ដំណើរ​ឧស្សាហកម្ម ពាណិជ្ជកម្ម​នោះ សេដ្ឋកិច្ច​ត្រូវ​ធ្លាក់​ចុះ។

កាល​បើ​សេដ្ឋកិច្ច​ធ្លាក់​ចុះ​ ព្រោះ​ខ្លួន​ខ្វះ​សមត្ថភាព ឬ​ព្រោះ​ខ្លួន​ទុច្ចរិត​ហើយ ខំ​តម្លើង​តម្លៃ​ទំនិញ​​ដើម្បី​​​ទប់ទល់​នោះ រឹត​តែ​នាំ​ឲ្យ​ចង្រៃ​ធំ​ដល់​សង្គមជាតិ​ អ្នក​ប្រើប្រាស់​ថែម​ទៀត ។ ទិដ្ឋធម្មិកធម៌​នេះ មាន​ន័យ​ធំ​ទូលាយ​គ្រប់​ករណីកិច្ច​ទាំង​អស់​របស់​អ្នក​ពិភពលោក ដូច​​បាន​​នាំ​កូន​ចំណុច​តូចមួយខាងលើ​នេះ​ជា​និទស្សនៈ​ស្រាប់។