អារម្ភកថា
ថ្ងៃមួយ ឥសីឈ្មោះ វាល្មីកិ សួរទៅឥសីឈ្មោះ នារទៈ ដែល ចេះចប់ត្រៃភេទប្រាជ្ញាខាងវោហារថា ៖ «បពិត្រលោកនារទៈ ! ក្នុងលោកនេះតើនរណាជាវីរបុរសប្រកបដោយគុណធម៌ យុត្តិធម៌ មានគតិបណ្ឌិត និងចរិយាថ្លៃថ្នូរ មានមុខញញឹមស្រស់ជានិច្ច មានឥទ្ធិឫទ្ធិផ្សាយទូទៅក្នុងសកលលោក ទោះបីទេវតាក៏មិនអាចបៀតបៀនបាន ?» ឥសីទារទៈសម្លឹងមើលត្រៃលោក ហើយឆ្លើយថា ៖
«ឱព្រះមុនី ! ខ្ញុំស្គាល់ហើយ វីរបុរសនោះគឺ ព្រះរាម ដែលជាបុប្ផានៃវង្សឥក្សាកុ (ភាសាបាលីថា វង្សឱកាកៈ) ព្រះអង្គមានព្រះប្រីជាញាណ ក្លាហាន វិទ្យាសាស្ត្រ និងប្រពៃណីដ៏បរិសុទ្ធត្រកាលឥតផ្ទឹមស្មើ មានព្រះហស្ថរឹងមាំ ដើមព្រះឱរាធំ ព្រះនេត្រចេញរស្មីផ្លេកៗ ព្រះទ័យសប្បុរស ព្រះវិចារណញ្ញាណជ្រាលជ្រៅដូចមហាសារគរ ជំហររឹងមាំដូចភ្នំហេមពាន្ត កម្លាំងដូចព្រះវិស្ណុ លម្អដូចព្រះចន្ទ វិរយដូចប្រឹថពី ឬនាងគង្ហីងធរណី ទ្រង់ចេះចប់ត្រៃវេទ ។
ព្រះបិតាព្រះរាមគឺព្រះបាទ ទសរថ គ្រងរាជសម្បត្តិនៅនគរអយុធ្យា ទ្រង់មានព្រះបំណងនឹងបង្វែររាជ្យព្រះរាជទានដល់ព្រះរាម តែដោយនាង កៃកេសី ព្រះទេពីទីបីច្រណែនដោយចង់ឲ្យ ព្រះភិរុត ជាឱរសព្រះនាងសោយរាជ្យវិញ ក៏ទ្រង់បំបរបង់ព្រះរាមចេញចាកព្រះនគរ តែ ព្រះលក្សណ៍ ជាព្រះអនុជ និងព្រះនាង សិតា ជាព្រះអគ្គមហេសីសុំតាមទៅផង ។ ព្រះរាម ព្រះលក្សណ៍ និងព្រះនាងសិតាក៏យាងទៅគង់នៅក្នុងព្រៃសីត្រាកុត ក្នុងអស្រមប្រកបដោយជោគជ័យ ល្អស្មើនឹងទេវតា ។
ក្នុងកាលក្រោយនោះ ដោយហេតុទ្រង់ព្រះវិតក្កខ្លាំងពេក ព្រះទសរថក៏ទ្រង់សោយទីវង្គតទៅ រាជសម្បត្តិបានដល់ព្រះភិរុតជាព្រះអនុជទីពីរ ប៉ុន្តែព្រះភិរុតមិនព្រមទទួល ស្ដេចទៅអង្វរព្រះរាមជាព្រះជេដ្ឋាឲ្យត្រឡប់មកទទួលម្កុដរាជ្យវិញ តែព្រះរាមទ្រង់ប្រកែក ទ្រង់ប្រទានតែសុពណ៌បាទដល់ព្រះភិរុតជាភស្តុតាងនៃអំណាចដែលទ្រង់ ព្រះអនុញ្ញាតឲ្យគ្រងព្រះនគរជំនួសទ្រង់ រួចទ្រង់ស្ដេចចូលកាន់ព្រៃមួយទៀតឈ្មោះទណ្ឌកៈ ។ល។»
ឥសីនារទៈអានរឿងព្រះរាម ចប់ហើយ ឥសីវល្មីកិក៏ឱនសិរសីគោរពឥសីនារទៈ ហើយថយចេញឆ្ងាយទៅឈប់នៅទីមួយឈ្មោះតមសៈ ជាទីប្រសព្វមុខទន្លេទាំង៥ មានទន្លេគង្គាជាដើមនិយាយប្រាប់សិស្សម្នាក់ដែលតាមទៅផងថា ៖ «នែភារទ្វាជៈ ! ចូរអ្នកមើលទន្លេជាទីគោរពនេះ ក៏មានពន្លឺនៅនឹងថ្កល់ដូចអាត្ម័នរបស់បណ្ឌិតម្នាក់ ចូលអ្នកទៅយកសំពត់សម្បកឈើពីអាស្រមឲ្យខ្ញុំ ហើយឲ្យកុណ្ឌីមួយមកខ្ញុំៗនឹងមុជក្នុងទន្លេនេះ ។»
ឥសីវាល្មីកិបានងូតទឹកដ៏ថ្លាឆ្វង់ លាងបាបបានសម្រេចមគ្គផលហើយ មុននឹងចូលកាន់អាស្រមកណ្ដាលព្រៃ ឥសីយាត្រាតាមមាត់ច្រាំងទន្លេបានឃើញព្រានព្រៃម្នាក់បាញ់ធ្នូ សម្លាប់សត្វក្រសារឈ្មោលមួយដែលកំពុងដើរជាមួយនឹងក្រសារញី ជាគូ ។ វាល្មីកិកើតសង្វេគក៏ចងជាពាក្យស្លោក គឺពាក្យកាព្យនិយាយពីក្រសារនិងព្រានព្រៃ ។
កាលឥសីវាល្មីកិចូលទៅដល់អាស្រមភ្លាម ស្រាប់តែឃើញព្រះព្រហ្មមានភក្ត្របួន ជាព្រះអាទិទេពអ្នកសាងលោក មានមហិទ្ធិឫទ្ធិមកប្រតិស្ឋានចំពោះមុខ ។ ឥសីវាល្មីកិក្រោកឈរបង្អោនកាយ ផ្គងកាយផ្គងអញ្ជលី ហើយថ្វាយទឹក និងអាសនៈដល់ព្រះព្រហ្ម រួចអានស្លោករឿងក្រសារនោះចំពោះព្រះភក្ត្រព្រះព្រហ្មថា ៖
ឱ ! អំពើនេះលាមកពិត បណ្ឌិតពោលថាបាបលើសខ្នាត ឱ ! អ្នកប្រមាញ់ចិត្តប្រមាថ ម្ដេចអ្នកពិឃាដសត្វក្រសារ ។ សំឡេងពិរោះល្អប្រាកដ ឲ្យព្រាត់ប្រាសចាកគូសង្សារ អ្នកបានឈ្មោះថាមនុស្សចិត្តមារ សម្លាប់ក្រសារដែលឥតទោស ។ ព្រះព្រហ្មបានស្ដាប់ក៏ញញឹម ហើយពោលថា «ឱព្រះមុនី ! គ្រាន់តែរឿងព្រានព្រៃបាញ់ក្រសារស្លាប់ លោកអាចចងជាពាក្យស្លោកពិរោះពិសាទៅបាន ខ្ញុំឃើញថា លោកជាអ្នកប្រាជ្ញខាងវោហារ ដូច្នេះសូមលោកថ្លែងនូវសាវតារ និងថ្វីដៃនៃព្រះរាមតាមដែលលោកបានស្ដាប់ពីសំណាក់ឥសីនារទៈមកនោះ ជាពាក្យកាព្យឲ្យពិស្ដារ ពិរោះពិសាចុះ សូមលោកកុំភ្លេចបរិយាយរឿងទាំងប៉ុន្មានដែលលោកបានដឹង មិនអីទេបើលោកភ្លេចខ្ញុំនឹងជួយរឭកលោក ។ រឿងព្រះរាមនោះយូរទៅនឹងក្រអូប សាយសព្វក្រឡាមហាប្រឹថពី ភ្នំ សមុទ្រ ទន្លេ ឋិតថេរនៅដរាបរលាយទឹករលាយដី ។ កាលរឿងព្រះរាមបានក្រអូបសាយទៅសព្វទិសានុទិសហើយ ខ្លួនលោកនឹងបានឋានៈខ្ពស់បន្ទាប់ពីខ្ញុំ ។»
ពោលហើយ ព្រះព្រហ្មក៏បាត់មួយរំពេចទៅ ។ ដើម្បីគោរពដល់បណ្ដាំរបស់ព្រះព្រហ្ម បន្ទាប់ពីនោះ ឥសីវល្មីកិបានសរសេរសាវតារព្រះរាមធ្វើជាគម្ពីមួយឲ្យឈ្មោះថា “រាមាយណៈ” (ដំណើររបស់អាទិទេពរ៉ាម៉ា ដែលជាអវតារបស់ព្រះនារាយណ៍ ឬវិស្ណុ) ជាពាក្យស្លោកសំស្ក្រឹត មានស្លោកដល់ ២៤.០០០ ចែកជាវគ្គមាន ៥០០ ជាកណ្ឌមាន ៦ ជាមហាកាព្យដ៏ពិរោះ ជាទីគោរពរាប់អានរបស់ប្រជាជនទូទៅសព្វទិសានុទិស ។
រឿង “រាមាយណៈ” នៅស្រុកខ្មែរត្រូវបានគេស្គាល់ថា “រាមកេរ្តិ៍” (កេរដំណែលរបស់រៀមច្បង) ជារឿងដែលមានប្រជាប្រិយភាពបំផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រអក្សរសាស្ត្រ ខ្មែរ តាំងពីសម័យនគរភ្នំ សម័យមហានគរ រហូតមកទល់នឹងបច្ចុប្បន្នកាល ។ រាមកេរ្តិ៍ខ្មែរ បានទទួលយកទស្សនៈព្រហ្មញ្ញសាសនាមកបកស្រាយក្នុងបរិបទពុទ្ធសាសនាដោយ បង្ហាញពីតុល្យភាពរវាងអំពើល្អ និងអំពើអាក្រក់នៅក្នុងលោកយើងនេះ ពោលគឺមិនឲ្យមានខាងណាខុសឬត្រូវឡើយ ។ រឿងរាមកេរ្តិ៍ខ្មែរមានចំណុចជាច្រើនខុសពីរឿងរាមាយណៈឥណ្ឌាព្រោះ មានបញ្ចូលវគ្គឈុតឆាកមួយចំនួនដែលគ្មានក្នុងរាមាយណៈដើម និងបានសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើសកម្មភាពរបស់ហនុមាន និងនាងសុវណ្ណមច្ឆា ហើយរឿងនេះមានឥទ្ធិពលទៅលើរឿងរ៉ាម៉ាគេនរបស់សៀម និងរឿងព្រះរាមព្រះលក្សណ៍របស់លាវ ។ ម្យ៉ាងទៀត រាមកេរ្តិ៍ខ្មែរបានឲ្យតម្លៃទៅលើពាក្យពិតសច្ចៈជាងទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី ហូរហែតាំងពីដើមដល់ចប់ ដែលពាក្យពិតសច្ចៈនេះជាការកាន់គោរពជឿរបស់ខ្មែរដើម ។
រឿងរាមកេរ្តិ៍បានជ្រួតជ្រាបទៅគ្រប់ទម្រង់នៃ សិល្បៈខ្មែរ ដូចជា កំណាព្យចម្រៀង គំនូរ ចម្លាក់ របាំ និងល្ខោន ជាដើម ។ ជាក់ស្ដែងគេឃើញមានការបង្ហាញឈុតឆាកស្ដីពីរឿងរាមកេរ្តិ៍តាម រយៈ របាំព្រះរាជទ្រព្យ ល្ខោនខោល និងណាំស្បែក គំនូរនៅតាមវត្តអារាម ព្រះបរមរាជវាំង និងចម្លាក់នៅតាមប្រាសាទបុរាណនានា ដូចជាប្រាសាទបន្ទាយសំរែ ប្រាសាទអង្គរវត្ត និងប្រាសាទមួយចំនួនទៀតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសសៀមបច្ចុប្បន្ន ។ចម្លាក់ពពួកស្វាក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍នៅប្រាសាទអង្គរវត្ត
សេចក្ដីសង្ខេបរឿងរាមកេរ្តិ៍ខ្មែរ
ខ្សែទី១
ឥសីពិស្វាមិត្របានរៀបចមហោមពិធីជាកិត្តិយសដល់សិស្សគឺ ព្រះរាម និងព្រះលក្សណ៍ ដែលបានរៀបចេះចប់គម្ពីរវេទ ។
ថ្ងៃមួយមានយក្សកាឡាខ្លួនជាក្អែកយ៉ាងធំ ឈ្មោះកាកណាសូរ មកឆាបអាស្រមឥសីខ្ទេចខ្ទីអស់ ។ ឥសីពិស្វាមិត្រខឹងយ៉ាងខ្លាំងហើយក៏ជប់ធ្នូសរឲ្យព្រះរាមបាញ់ សម្លាប់កាកណាសូរ ។ ក្រោយមកក៏នាំព្រះរាម និងព្រះលក្សណ៍ចូលរួមប្រឡងលើកធ្នូសរព្រះជនកនៅនគរមិថិលា ដើម្បីយកនាងសិតា ធ្វើជាមហេសី ។ ក្នុងឱកាសនោះ មានបេក្ខជនចូលរួមជាច្រើនដែលមកពីភពទាំងបី សូម្បីតែព្រះឥសូរក៏មកនឹងគេដែរ ក៏ប៉ុន្តែគ្មាននរណាលើកធ្នូសររួចឡើយ គឺមានតែតួអង្គព្រះរាមមួយគត់បានទទួលជោគជ័យដោយលើកធ្នូសរនោះ រួច ។
ពេលនោះព្រះជនករីករាយណាស់ផ្ដល់ព័ត៌មាននេះថ្វាយទៅព្រះបាទទសរថ ដើម្បី យាងមកជាអធិបតីក្នុងពិធីរាជាភិសេករវាងព្រះរាម និងនាងសិតា ។ កាលបើពិធីអភិសេកចប់សព្វគ្រប់ហើយ ក៏នាំព្រះរាជបុត្រ និងព្រះរាជធិតាសុណិសាវិលត្រឡប់ទៅកាន់នគរអយុធ្យាវិញ ។ ពាក់កណ្ដាលផ្លូវក៏បានជួបនឹងយក្សកំណាចមួយឈ្មោះ រាមាសូរ ។ យក្សនេះបានចោទប្រកាន់ព្រះរាមថា លួចយកឈ្មោះរាមបរមសូរមកដាក់ធ្វើជាឈ្មោះខ្លួន ដូច្នេះត្រូវតែមកក្រាបបង្គំសុំទោសទើបរួចខ្លួន ។ ព្រះរាមក៏ផ្ចាញ់រាមាសូរប្រកបដោយជោគជ័យទៀត ។
លុះមកដល់នគរ ព្រះបិតានាមទសរថមានបំណងលើកព្រះរាមជារាជបុត្រច្បងឲ្យឡើងគ្រោងរាជ្យតាមប្រពៃណីនៃត្រកូលក្សត្រ តែនាងកៃកេសីជំទាស់ដោយសំអាងលើពាក្យសច្ចៈព្រះទសរថបានសន្យាថានឹងឲ្យបុត្ររបស់ព្រះនាងឈ្មោះ ភិរុត ឡើងគ្រងរាជ្យវិញ នៅពេលដែលនាងជួយព្រះអង្គក្នុងសង្គ្រាមបានឈ្នះព្រះអាទិត្យ ។ ព្រះបាទទសរថមានបំណងចែកនគរជា២ ប៉ុន្តែព្រះកៃកេសីពុំព្រម ហើយក៏បណ្ដេញព្រះរាមឲ្យទៅនៅព្រៃ១៤ឆ្នាំសឹមមកសោយរាជ្យវិញ ។ ព្រះលក្សណ៍ក្រេវក្រោធចង់ធ្វើឃាដនាងកៃកេសី តែព្រះរាមឃាត់ ហើយបន្ទាប់មកក៏ស្ម័គ្រតាមដង្ហែព្រះរាម និងទេពីសិតាទៅនៅក្នុងព្រៃ ។ ទាំងបីអង្គានាំគ្នាចាកចេញពីនគរអយុធ្យាទៅដល់កណ្ដាលព្រៃបានជួប នឹងកូខ័ន ជាស្ដេចព្រៃមានរូបអាក្រក់តែចិត្តល្អជា ចេះជួយរំលែកទុក្ខពីព្រះរាម ហើយព្រះអង្គទុកកូខ័ននេះជាបងប្អូនបង្កើត តែមិនព្រមទទួលយកការអារាធនាពីកូខ័នឲ្យនៅទីនោះជាមួយ ហើយក៏ធ្វើដំណើរទៅកាន់ភ្នំចិត្តភូតដើម្បីបួសជាឥសី ។
No comments:
Post a Comment